Το Άγιο Όρος στο Μικροσκόπιο

μ.Χ.
Βασίλης Αλεξάκης
Εξάντας, 2007
Σελίδες 339, 18 €


Καταιγισμός πληροφοριών, συναίσθημα με ρέγουλα, μέτρια πλοκή, ένα ενδιαφέρον θέμα, ένας μάλλον άτσαλος χειρισμός, ένα βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας. Ο Βασιλης Αλεξάκης, γενικά καλός μάστορας του λόγου, μια από ‘δω, μια από ‘κει πραγματεύεται το πολύ δύσκολο θέμα του Αγίου Όρους και του μοναχισμού. Το «περιβόλι της Παναγίας», ένας ευλογημένος τόπος που για χρόνια έχει κρατήσει άσβεστη την Ορθοδοξία , και τις αντιφάσεις της, βρίσκεται στο αναλυτικό, δυτικότροπο στόχαστρο του Αλεξάκη.

Η ιστορία είναι απλή. Ένας φοιτητής από την Τήνο, οικότροφος σε μια τυφλή δέσποινα των ενενήντα ετών, αναλαμβάνει απ΄ αυτήν την αποστολή να μάθει τα πάντα για το Αγιο Όρος. Γιατί όμως μια γιαγιά στα τέλη του βίου της να έχει τόσο ζωηρό ενδιαφέρον; Διότι ο αδελφός της, εδώ και πενήντα χρόνια ασπάστηκε τον μοναχισμό και κατέφυγε στο Όρος και από τότε δεν άκουσε τίποτε από αυτόν.

Ο ήρωας μας λοιπόν ξεκινάει αυτό το μακρύ οδοιπορικό που θα τον φέρει στο Άγιο Όρος. Στην πορεία του αυτή θα μάθει πάμπολλα γι’ αυτόν τον τόπο, τα περισσότερα σε ένα αρνητικό φως, τα οποία και θα καταγράψει και θα μας τα μεταφέρει, όπως για παράδειγμα την φοβερή μάχη μεταξύ των μοναχών της Μονής Εσφιγμένου, και τους άλλους ιερούς πατέρες, ένα πραγματικό ματοβαμμένο περιστατικό που συνέβη στ΄ αλήθεια στις Καρυές εδώ και μερικά χρόνια.

Η αφήγηση του μυθιστορήματος είναι σε πρώτο πρόσωπο· παρόλο όμως ότι ο αφηγητής είναι μόλις 24 ετών, η φωνή του είναι ενός εξηντάρη, και πολλές φορές ενεργεί κάπως αλλόκοτα -- παρακλάδι ίσως του γεγονότος ότι ο χαρακτήρας του δεν σκιαγραφείται επαρκώς.

Όπως και νάχει το πράγμα, το μυθιστόρημα του Β. Αλεξάκη ταράζει τα νερά, αλλά φοβάμαι ότι δεν δίνει τις ευκαιρίες για διάλογο και γόνιμο προβληματισμό. Μου άρεσαν μερικά του κομμάτια, όμως επειδή έχω επισκεφθεί τις μονές που αναφέρει, δεν διάβασα τίποτα που να μεταφέρει την μεγαλοπρέπεια της Μονής Ιβήρων, ή τον μυστικισμό της λειτουργίας στο Βατοπέδι. Ναι, μπορεί σε πρώτη όψη να φαίνεται σπάταλη το να ανακαινίζονται αυτά τα κτίρια που δεν θα κατοικηθούν ποτέ, όταν υπάρχουν τόσες ελλείψεις την χώρα. Όμως το ίδιο μπορεί να πει κάνεις για την Ακρόπολη, ή τους Δελφούς, μνημεία του πολιτισμού μας, που μας κάνουν καλύτερους και μας δίνουν ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Ένα σημείο αναφοράς, που αν οι λαοί και τα έθνη δεν το έχουν (έστω με κόστος) τότε κλονίζονται.